20 Temmuz 2007 Cuma

Antalya usulü piyaz nasıl yapılır


Madem seçim yazısına ilgi böyle, ben size bir Boğaz sınıfı yazısı yazayım bari. Hem alper'in yeni yazısı şerefine olsun.


Efendim, başlıkta Antalya usulü piyaz diye andık fakat bu anlatacağımız mahlukat öyle kendine ek sıfatlar bularak açıklama yapılmasına ihtiyaç duyan bir yemek değildir. Bu bariz piyazdır, öbür rol çalanlar kendilerine açıklayıcı sıfat bulsunlar. Mesela ne idüğü belirsiz piyaz müsveddeleri desinler kendilerine.

Malzemelerimiz: Sarımsak, tahin, sirke, limon suyu, tane fasulye, maydonoz, haşlanmış katı yumurta, soğan, domates, baharat

Sarımsak eskimiş olmasın. Bembeyaz olsun. Bolca ayıkla. Soy. Ayh ben soyamamm, ellerim kokuyo dersen; bu susuzluğa inat, şöyle bir çözümümüz vardı zamanında. Ne kadar mı soyacaksın, ne bileyim ben kardeşim. Bol işte. Seksenyedi gram olsun mesela ??? Hey allahım. Yemeği ruhunla yap, ölçüyle değil. Bana bunlarla gelmeyin kardeşim, ayıkla işte. Ez hem. Tuzla ezersen kolay ezilir ama tuz ölçüsünü de ona göre yapacan. Bence tuzla ezme sen. Sade ez.

Ezilmiş sarımsağı orta boy bir kaseye al. Tahin damlatarak/yedirerek sürekli karıştır. Hop, azar azar. İlk seferde bi kaşık falan koy mesela. Anacım hiç mi ev yapımı mayonez bilmezsin, öyle işte. Huzursuzluk yaparsan kesilir ya, öyle. Hep aynı yönde, aynı hızda çırpacan, özleştirecen. Derdimiz ikisini karıştırmak değil. Belli bir ortak yaşama dönüştürmek. Sarımsak ile tahinin aşkına tanık ol kasenin içinde. Tahin olarak da mümkünse esmerinden değil beyazından bul da onu kullan.  Evet, ne var tahinde de ırkçı görünüyorum, tamam mı. Hem aslında o kadar da ırkçılık değil bu. Bizim memlekette hiç arabı ırk belirtmek için kullandığımızı gördün mü. Bak bizim en çok kullandığımız kara cümle: Bu fotonun arabını bul da çoğaltalım. Öyle yani.

Neyse işte tahini azar azar ekleyecen ve özleşecek. Lapa gibi oldu mu. La bırakmaa, karıştırsana. Hey allahım. Öyle damacanayla ekleme tabii ki, ne bileyim sarımsak 1 idiyse tahinle 3 olsun en fazla.

Sonracıımaa, sirke... Evet sirkeyi de azar azar ekleyelim ve sürekli karıştıralım. Derdimiz sosumuzu seyreltmek şimdi. O amaçla ölçü düşün diye söylüyorum çocuum. Eşşek sirkesi döşşek sirkesi olmayacak, üzüm sirkesi olacak ve ayrıca sirkenin litresi 1ytl'ye olmayacak. Git adam gibi kükreyeninden bul sirkenin.

Lapa oldu, özleşti, sarımsağın dokuları da mümkünse iyice azaldı, tamam limon suyu. Evet sirkenin üstüne limon suyu. Damlat, karıştır, bak renge. Ne oldu. Açıldı di mi. Afferim. Limon suyu her zaman beyazlatır. Hayır abicim hayır, böyle dedik diye donuna limon sıkma. Öyle olmuyo. Evet nikol da suratına sürmüyo onu. Yarebbim, kimlerle uğraşıyorum.

Ben olsam sarımsağın tadını ezmeyecek kadar bol, sınırda limon suyu kullanırdım.

Sonuç olarak artık elimizde sosumuz hazır. Adı var mı diye sorarsan var, ama ben söyleyemiyorum. Teltur diye duymuşluğum da var. Sen en iyisi buna piyaz sosu de. Rahat ol.

Mümkünse küçük taneli, haşlanmış, ılık tane fasule dibinde azıcık suyu ile birlikte. Üstüne piyazlık doğranmış domates ve baş soğan. Evet anacım piyazlık doğrama diye birşey var. Bilmiyor musun, peki anlatalım onu da.

Al soğanı, soy. Dan diye ortasından ikiye ayır. Saçmalama, tabii ki sap-kök doğrultusunda dalacaksın. Yarım soğanı tahtaya yatır. Klasik olarak dip kısmından sapına doğru doğrarsın di mi, değil işte. Bıçak saptan dibe doğru olduğunu düşündüğün farazi çizgiye koşut(paralel) olacak. Yani yanaktan alacan. İnce doğrayacan. Önceden dikine kesik falan atma, gebertirim. Halka halka çıkacak, özelliği o. Anlaşamadık di mi. Neyse tamam, yarım halka şeklinde doğra soğanı diyeyim ben sana. Anlaştık di mi şimdi. Güzel, domatı da öyle becer.

Fasule soğan domat karıştır. Üstüne haşlanmış yumurta doğra. Yumurtayı en üste yalapşap söğüş doğrarsan iyi olur. Belli bir rejimde kesim yapma yani yumurtada. Bunların da üstüne maydonoz koy. Sosu, yağı dök. Ye.

Burada önemli bir nokta var yalnız. Piyaz yeneceğinde yapılır. Topluca yapılmaz. Ya da aslında şöyle diyelim, yenecekken karıştırılır. Sos ve malzemeler dururlar kenarda, yiyeceksen üstteki son paragrafı uygular ve sonra yutarsın. Ha sen lokanta değil misin, yap ve dal o zaman. Ama bırakma, yazık. Bitir.

İnceliklerden biri de yağın sonradan üzerine gezdirilecek olmasıdır. Ayrıca servis edilirken yanında takviye maydonoz olması makbuldür.

Ya valla saçmalıyosun. Bırak o çatalı, kaşık anacım kaşık...



Not: Antalya'da bu, köfte-piyaz ikilisi olarak sahnelerde yerini alır. Arayan bulur, yenecek yerler bellidir.




21 yorum:

Çağlar dedi ki...

ataletttt 21/7/2007
..

hani ahlaka mugayyir yorum bırakasım geldi ama..
demem..
derim ki..
bu yemeği sesli olarak okuyup yapmaya kalksam
sk da izlese..
adamın kalbi zayıf fücceten gider.. =)

hiç bu kadar erken bi saatte.. piyaz okuyacağım..
dahası..
bi koşu markete git çocuum sarmısak tahin ve kükreyen sirke kap da gel diyeceğim..
hatta arkasından piyaz yapacağım diyeceğim..

gelmemişti diycem sandınız yanıldınız..
demeye bu kadar yaklaşacağım gelmemişti.. =)

sevgiyle çağlarım bilirim.. =)
bi isabelle allende..
bi eva luna daki yemek tarifleri..
bi de bu..
başka tarif tanımam.. =)

hehe hafif güney amerika mutfağı mı çağırıştırıyor bu piyaz..
yoksa ben güney amerika mutfağı dışında yemek tarifi mi okumam
onu da sen bul..=P

Çağlar dedi ki...

vivaforever 21/7/2007
yumurta mı kırsam? :o))

adına bakınca çok kolay gibi geldi ama ben tarifi okuyana kadar "bu akşam yumurta kırayım" oldum be Çağlarım.. bir de korktum ki sorma.. limonu fazla kaçırdım, tahini hızlı döktüm.. elim ayağıma dolandı yahu..:))

ama son paragrafın acayip iştah açtığını belirtmeden geçemeyeceğim..
bu gece bi koşu markete gidip eksikleri alamayacağım için tarifi yarın akşam denemek üzere kaydediyorum..
sonuçları becerebilirsem paylaşırım artık..(lokum ve bisküvide sorun yoktu.. gayet başarılı uyguladım onu.. ama lokum sizin memleketin lokumu değildi o ayrı mesele.. lakin parmakla ezip yeme olayına harfi harfine uydum.. kanaat notu kullanırken dikkate alınız lütfen.. :P :))

Çağlar dedi ki...

imbirgaripsinbirgaripler 22/7/2007
**

şimdi sabahın 5'inde kalkıp denesem evdekiler ne der acep?en iyisi gün ola hayrola...şu sıralar mutfak işleriyle aram pek iyi zaten öğrendim baya baya."Bu fotonun arabını bul da çoğaltalım" kısmında koptum.annem "imbiir yat artık!" diye bağırdı.kardeşim "yuh artık internet bu kadar da sündürülemez ki!" gibi uyku halinde olmayacak kadar mantıklı şeyler söyledi.

Çağlar dedi ki...

dolphinblue 22/7/2007
...

harika!

bir sonraki istanbul gezinde bizim mutfağa giriliyor ve tarif ettiğin bu piyaz bizzat gözlerimin önünde yapılıyor! o kadar!

iştah açar gibi anlatmanın cezaları bunlar :)

Çağlar dedi ki...

hbasak 22/7/2007
piyaz siparişim gelmiş

Tam bizim oralar (güney) işi bir tarif....amma velakin şimdi deneyemeyeceğim, seçim sonuçlarından sonra iştah mı kaldı..

Çağlar dedi ki...

sojo 22/7/2007
pess!!

bu ne bee?? yaw, ben bu fasulye şeysi sürecini elime yüzüme bulaştırmadan becerebilsem şimdiye dek çoluk çoçuğa karışmış, piyazlı günlerden arta kalan zamanlarımda da kayınvalidemle altın günlerine gidiyo olurdum!!

sen daha pratik bişiler koyuver buraya da kendimi daha fazla ezik hissetmiyeyim ::))

şeyy meselaa; aaaa, menemen olabilir belkii ya da daha iyisi domates peynir ikilisi ile yapılan ekmek arası bişey.. adı da çeri domates sosunda bekletilip hırpalanmış edirnelinin buğday unu ile olan aşkının dışa vurumuu.. ya da direk sıcak yaz gecesi rüyasııı! falan olsun!!

nasi fikir??

yok, yok sen kesin benim inadıma bu bogaz kisminin takip eden yazısında içli pilav ile doldurulmuş tavuk dolması falan tariflersin!!

gıcık mısın?? :))

operim!! memleketime selam soylee.. ayrıca cabuk don!!!

Çağlar dedi ki...

pelin 23/7/2007
ve nihayet

ehehe bu da beklediğimiz yazı
sel verip sır vermediğin
piyazdan ziyade daha alengirli bir şeyler yaparsın sanmıştımda
umduğunu değil bulduğunu :)
hazır yapan var laf söylemek düşmez :)
bende tarif vermek istiyorum
yapmasamda görmesemde o tarifi vermek istiyorum :)))
iyi haftalar

Çağlar dedi ki...

tursusuyu 23/7/2007
Bakkala bakakalmak üzerine...

Çocukken eminönü sahilinde tanışmıştım piyaz ile.. köfteyi bilirdim önceden.. az önce ölen basri abi ısmarlamıştı bana ve babama.. görmemiş gibi yediğimi hatırlıyorum ki, gerçekten de görmemiştim. Yemek yemek zorunda olmamak üzerine çalışmalarım devam ediyor, bu çalışmalarıma yönelik tariflerim bile var ama görmek istemezsiniz. -geri dönüşümün bolca kullanıldığı, geri besleme ile güç verildiği yöntemler- Kubrick'in 2001...de öngördüğü o küçük kutucuklardaki macun kıvamındaki şeylerle açlığı gidermek hala mümkün gözükmüyor.. O halde çözüm hala bende.. Tabii bunun için bütün altyapıyı değiştirmek, yeme kültürünü al aşağı etmek, kısacası yapılacak bir devrimin egzersizi/prototipi olarak düşünülebilecek bir başkaldırı diyelim.. Ayrıca yorum yazan arkadaşların bir koşu dedikleri yer olan süper/mega/gros/hiper market türü yerleri işaret etmelerini de kınıyorum, köşedeki bakkalı es geçmesinler diyorum. Her bakkala, önünden geçen market poşetli kişiyi vurma hakkı verilmelidir ayrıca. Bu vurulan kişinin vicdanını da pir parça rahatlatır kanımca, ölmek üzere olsa bile...

Çağlar dedi ki...

gergin 24/7/2007
BAKLA PİYAZI

Peki bakla piyazı hakkında da bilgin var mı?

Çağlar dedi ki...

farmau 24/7/2007
*

Antalya ya ilk geldiğim zamanlar pek bir garipsemiştim ben piyazı sonrasında tattığımdada pek hoşlanmamıştım ancak sonradan anladım ki yediğin yerle ve yapanla çok ilğili lezzeti.Aksekili bir arkadaşımın annesi yapmıştı ve ben bayılmıştım resmen..Dediğin gibi bir kaç sayılı yer var tam tadında yapan..
Bir an bir yemek programın oldunu düşündüm senin ,çok güzel olur :)
Ya da bu tarz anlatımlarla yazılmış bir yemek kitabı:)
Bir yanda kitaptan yemek yapmaya çalışan biri bir yanda malzemeler
sanırım büyük kavga çıkardı.
Böyle bir tarifin sonunda hissedilen lezzetin ortaya çıkmaması kavga sebebidir değil mi?

Çağlar dedi ki...

zuleyla 25/7/2007
öyle

anlatmakla olmuyor bu işler, yapacaksın yiyecez...
(aha sen gibi konuştum) :P

Çağlar dedi ki...

farmau 26/7/2007
:)

Biraz geç oldu farkındayım:))
Bloğun birinci yaşını doldurmuş hemşerim:)
hadi bakalım hayırlı yıllar dileyelim önce
sonra da uzun yıllar buralarda kalman dileğini bırakalım...

Çağlar dedi ki...

imbirgaripsinbirgaripler 26/7/2007
**

blog sahibi hala antalyalarda mı ki?

Çağlar dedi ki...

caglarbilir 28/7/2007
bıy bıy bıy, iş çok, cevapla bakalım çağlar

* Atalet:
Ağır kadın, atalet. Biz onu yerinden oynatır gibi olduysak bile kendimizi şanslı sayarız. (Len okuyucu, nerenle okuyosun, ağır kadın derken fikri ağır, zikri ağır dedik. Boy ölçüşemediğimiz, gıpta ile izlediğimiz dedik... Çok ayıp)
Not:Güneyi de kuzayi de bana uzak oraların.

* Viva:
Ses çıkmadığında göre denenmemiş, kaytarılmış. Olmadı. Ya da denendi, fiyasko. Hangisi?
Not: Fiyasko diye bir hazır gıdanın başrol oyuncusu olduğu bir ingilizce eğitim vidyosu vardı, hatırlayan var mı.

* İmbir:
Anne doğru demiş, kardeşe ise çok yüz verme :P
Not: Ama dikkat ettim, millet deneyecem demiş, tahin bitti yapı paydos mu?

* Dolfin:
Tabi canım tabi. Ahaha. Bi de yaptıracakmış. Ben anlatırım, siz yaparsınız, ben yerim. O kadar.
Not: Bir de yapacaksak ne kerametimiz kalacak.

* Başak:
İnadına ağzınız tatlansın diye yazmıştım ben aslında. Ve evet sen istemiştin, biraz da ondan yazdım.
Not: Sizin oralar? güney?

* Sojo:
Gıcıkım evet, ve ona içi pilav ile doldurulmuş tavuk bişi bişiyi denmez. Direk tavuk dolması der geçersin, ulen adını bile bilmiyon, ben seni nerelere atam. Dolmada önemli olan köy tavuğu mu yoksa fabrikasyon süngeri mi kullanılacağıdır.
Not:Pazar akşamı Ankara, sanırım.

* Pelin:
Ne tarifi vereceksin, meraklardayım, yazı okudum, yemezmişsin, kaygılandım ben de.
Not:Uçurtma çıtası tanımı... amanın, ne kadar güzel bir tanım, takdir ediyorum abiyi.

* Turşusuyu:
Bakkal var, semt pazarı var.. di mi. Ulen alışveriş insanı, soyulmuş ayıklanmış sarımsak olur mu bea. Hadi o oldu, onun hapı olur mu. Yok artık.
Not: Eminönü iskelesinde hala "şişe satılır şişe" mi.

* Gergin:
Abi yoktur. Hiç duymadım. Antalya merkeze geldim, Özdoyuma gittim kapalıymış. Şişçi ramazana gittim, ora açıkmış, yedim. Ama oranın ustası da bilmezmiş bu bakla piyazını. Eve geldim Leman Cılızoğlu (Eryılmaz) hanımefendinin yemek kültürü vb. kitabına baktım, annemin kendi not defterine baktım, bulamadım. Dolayısı ile senden soracağız artık.
Not:Alanya manavgat side antalya.. kaynıyo kaynıyoo.

* Farmau:
Bırak kavgayı, kan çıkar kan. Yemek kitabı önerisi gelmişti de yemek programı.. bilemiyorum. Yanıma konuk diye alıp da yemek yapma işine ortak edeceğim beceriksiz mankenleri düşündüm de.. yok olmaz. Bacaklarını kırardım, kollarını burkar, etlerini cimcirirdim. Elimden alamazlardı. Yazık olurdu kızlara.
Not: Akseki... oradan geldim. Ora da sıcak. Hem benim de baba tarafı aksekili.

* Zuleyla:
İşbölümü belli, ben anlatırım, siz anlamışmısınız bakmak için de siz yaparsınız ben yerim. O kadar.
Not: He ben gibi konuştun, nooldu :)

* Farmau2:
Evet ya, unutmuşuz onu. Sessiz olmuş biraz.
Not: Uzun yıllar? sanmam.

* İmbir2:
Evet. Geçirdiğimiz hafta hep Antalya'nın ilçesi Akseki'nin köyü Gödene/Gökbel/Menteşbey köyünde idim. İnternet, ceptel, tv yok idi. Kafadan günlük şeyleri kazıdım, başka günlük şeyler doldurdum. Şimdi Antalya merkez'de evdeyim. Yarın sabahtan Ankara'ya doğru yola çıkacağım.
Not:Evet bizim köyün çok ismi var.

Çağlar dedi ki...

kevserbanu 28/7/2007
Banu dedi;

Dur ben bi' deneyim bunu bugün :p

Çağlar dedi ki...

hbasak 1/8/2007
tarife tekrar teşekkürler

aa biz de güneyliyiz tabi..... Nereli olduğumuz pek karışık, ama nerelisin diye sordular mı uzun uzun açıklamalara girecek durumda değilsem "Adanalıyım" derim ben; orada doğdum çünkü. Her ne kadar 2 yaşından sonra orada yaşamadımsa da tanıdığım akraba sayısının en bol olduğu şehir....bayramda falan memlekete el öpmeye nereye gidilir denilince ilk akla gelen Adana oluyor....bizim evin mutfak kültüründe de güney lezzetleri hakim...yeşillik bol olacak, ekşisi bol olacak...işte böyle piyazdaki gibi..

Çağlar dedi ki...

caglarbilir 2/8/2007
ee sonuç?

* Banu:
Kızbanu, neettin. denemedin di mi.

* Başak:
Ben de Aksekili olmayı biraz dondurup biraz da Elmalılı mı olsam acep. Ya da doyduğun yerdir diyerek Ankaralı mı olsam...
Eşki, nar eşkisi :)

Çağlar dedi ki...

isimsiz 25/8/2007
teltur değil

sosun adı teltur değil tarator.

Çağlar dedi ki...

caglarbilir 26/8/2007
Tarator ve İsimsiz

Sevgili İsimsiz,

Tarator diyerek geçmek çok olay olacaktı yazıda. Bu yazının ana konusu olan Antalya usulü piyaz'ı ben babamdan gördüm. Kendisi de tarator dedi bu sosa evet. Fakat aynı zamanda Antalya Sanayi içinde -sanırım- 3 katlı binalarında, -yine sanırım sadece bu işi yapan- Özdoyum kebap'ın patronunun Cnntürk programı Lezzet Durakları programının sunucu ve yapımcısı Mehmet Yaşin'e bu sos için teltur dediğini kendi kulaklarımla duydum.

Bunun yanında eğer ülkemde tarator'un tanımına bakılırsa genelin bilgisi bu sosun içinde ekmek de olan bir balık mezesiolduğu yönündedir. Yani böyle birikmiştir bilgi. Bu tabii ki kabul edebileceğimiz birşey değil, zira piyazdaki sosla alakası yoktur gürühun bildiği taratorun.

Bu blogda özellikle herkesin bildiğinin dışında az bilinen, kenarda kalmışları öne çıkarmaya çalışırız. Gunnamak tabirini kullanmamızın, kayışbacaklık etmemizin sebebi budur mesela.
bu gerekçe ile de bir numaralı inatçı bu sosa tarator diyebilir, iki numaralı inatçı teltur diyebilir. Uzlaşmacı ise piyaz sosu de geç der ki bu yazıda da böyle geçmiştir.

Saygılar.

Çağlar dedi ki...

isimsiz 6/9/2007
antalya usulü piyaz

2001 den beri kısa aralıklarla üç çocuk dünyaya getirdim. anlayacağınız son 6 yılımın büyük kısmı aş ermekle geçti. antalya dışında yaşayan ve piyaza olan düşkünlüğümden dolayı çektiğim sıkıntıyı anlatmama gerek yoktur. internetten hep tarator veya taratorlu piyaz diye hep arama yaptım. ama hiç bu kadar güzel,ayrıntılı bir tarife rastlamamıştım. hele o anlatım üslubu... artık dördüncü çocuğuma hamile kaldığımda piyaza aş ersemde gam yemem. yapabileceğim bir tarif verildi. üstelik benim kadar yemek konusunda beceriksiz birine dahi bu tarif olayı kavratabiliyor. harika bir yazı okudum her için teşekkür ederim. minnettarım...

Çağlar dedi ki...

caglarbilir 8/9/2007
piyazda son durumlar

Efendim sevgili isimsiz, tebrikleriniz için çok teşekkür ederim. Bugün piyazı bir de Özdoyum'da yedim, yine güzeldi.
Hatırda tutulması gereken şey bu piyazın asıl önemli ve değişik olan kısmının sosu olduğudur. Sosun da başarısı miktar, ölçü ve tekrar, pratik ile elde edilecek. Lütfen ilk denemelerde başarısızlık olur ise caymayınız, deneyiniz.
Saygılar.